3- Çankırı;
Coğrafi;
Komşular; Kastamonu, Karabük, Çorum, Kırıkkale, Bolu ve Ankara illeriyle komşudur.
Yüzölçümü; 7.388 km²
İlçeler; Atkaracalar, Bayramören, Kızılırmak, Korgun, Karacaviran- Kurşunlu, Çerkeş, Eldivan, Ilgaz, Orta, Şabanözü, Yapraklı ve merkez ilçe Çankırı.
İklim; Anadolu’nun iç kesimlerinde bir il olan Çankırı ve ilçelerinde tipik karasal iklim özellikleri- yazları kurak ve sıcak, yazları soğuk ve kar yağışlı- görülmektedir.
Bitki Örtüsü; Denizden 723 m. yükseklikte, dağlık ve engebeli bir araziye sahip Çankırı ili ve çevresinde genellikle vadi ve ovalık alanlara yerleşilmiştir.
İl toprakları yaklaşık % 18 orman, % 35 çayır ve mera, % 35 tarım arazilerinden oluşmaktadır.
Ormanlık alan ve vadilerde karasal iklimle uyumlu ağaç türleri- kavak, söğüt, meşe, köknar, karaçam, ladin, sarıçam, ardıç, vb.- görülmektedir.
Yüzölçümünün büyük bölümü % 90 dağlar- 2587 m. Ilgaz ve tepeleri- 2546 m. Çatalılgaz, 2546 m. Küçükhacet, 2587 m. Büyükhacet tepeleri yanında – 2311 m. Hacet, 2015 m. Işık, 1980 m. Kulpi, 1934 m. Altunsivrisi, 1763 m. Kocadağ, 1935 m. Bulancak, ortalama 2000 m. yüksekte olan dağları- Erikli, Sarıkaya, Karakaya, Ilısılık, Yapraklı, Doğdu, Taşyakası, Batıbeli ve Dumanlı, Hodalca, Bozkır, Elaman, Eğriova dağları– ile Aydos, Eldivan, Hıdırlık Kaşı, Meryemana, Sarıdağ tepeleri – ve Karapınar, Mülayim, Dede, Sanı, Eldivan ve Aydos, Karapazar, Aliözü, yüksek yaylaları, platolardan gelen akarsularla– Kızılırmak kolu- Kummesmaha -Devrez, Tatlıçay, Soğanlı-Melan, Çerkeş, Acı, Tatlı, Şabanözü-Terme, Uluçay, Korgun-Maruf çayları- göl ve gölcüklerle- Kamış, Hacılar, Uzun, Bozyaka, Hasır, Dumanlı, Pazar, Büyük, Dipsiz, Gül, Kadıgil, Kayı, Bulancak, Çardak, Eldivan-Seydi, Karadere, Saray, Şabanözü, Mart, Korgun-Maruf, Yapraklı- Gürgenlik, Osman, Çivi ve Sülük gölleri– ile beslenen % 8 ovalardan- Orta, Eskipazar ve Çerkeş ovaları- oluşan ilde tarım için pek çok alan mevcuttur.
Ulaşım; Ankara’nın hemen yanı başındaki-132 km. Çankırı İlinin oldukça iyi koşullardaki karayollarıyla ülkenin her yerine kolayca ulaşılması mümkündür.
Tarihi;
Çankırı’nın Hititler dönemi MÖ 2000 Hitit Beyi- Cangra tarafından yapılan Gangara Kalesi yakınlarına kurulduğu yapılan araştırmalarla saptanmıştır.
İlin çevresinde –Çorakyerleri- Elekçiardı ve Ilğaz- Salman, Elmacı Köyü- Fener- Malepe, Balıbağa Köyü- Sarıiçi, Mart, İkiz-Şeker, Salur Köyü-Salur, Korgun- Ildızı Köyü- Yüce, İnandık Köyü- İnandık höyüklerinde ve Gökçeören, Ödek, Gavur, Yalakçukurören, Müslüman, Hisarcık Köyü, Bozoğlu, Saçak ve Kurşunlu kaleleri– yapılan kazılarda kent ve çevresinin ilk sakinlerinin MÖ 1650- 1450-1200 Hitit, Hatti, Luvi ve Arzavaliların olduğu ortaya çıkarılmıştır.
Bu kazılarla çok sayıda maden- kaya tuzu, obsidyen, tuz, çakmak taşı- kullanılması ve bu ürünlerin ticaretinin yapılmış olması ülke ve bölge için son derece önemli bilgilerdir.
Çankırı, MÖ 2000- MÖ 1500 Asurlu tüccarlar sayesinde Mısır ve Mezopotamya’nın yazı ve çeşitli mallarıyla tanışarak gelişmiş, değişmiş ve zenginleşmiştir.
Daha sonra Bitinya- Bithynia ile Pontus arasında kalan Paflagonya bölgesindeki Çankırı ve çevresinde MÖ1200- MÖ 1100 genişleyerek pek çok uygarlık- Paphtogonia, MÖ 750 Frig, MÖ 700- 584 Kimmer ve MÖ 610- MÖ 575 Lidya, MÖ 404- MÖ 350 Pers- Kapadokya Satrapları, MÖ 330- MÖ 30 Helen, MÖ 336- MÖ 323 İskender, MÖ 300 Mithridates, MÖ 200 Kral Morzeos, MÖ 183- 126 Pontos, MÖ 104 Galat ve Bitim, 41- 285- 500- 1543 Roma, Bizans ardından bir süre 610- 641- 715 Emevi, 1082 Selçuklu, 1100 Danişment, İlhanlı, Candaroğulları, 1392 Osmanlı- yaşamıştır.
Türk boyları zamanında Kengiri olarak adlandırılan Çankırı, Malazgirt savaşından sonra da Danişmend ve Candaroğulları tarafından alınmış ve I. Murat döneminde de Osmanlılara bağlanmıştır.
Milli mücadele döneminde etkin bir rol oynayan kent ve halkı bağımsızlıklarını kazandıktan sonra yakın zamanda il olmuştur.
Çankırı Ve Çevresindeki Tarihi Yapılar;
3-1-1- Çankırı Kalesi;
Kent merkezinde, kente hâkim bir tepede yer alan kale, Roma dönemi yıkıntıları üzerine Bizans döneminde yeniden yapıldığı düşünülmektedir.
Selçuklu, Danişmend, Candaroğulları ve Osmanlı dönemlerinde onarılan kalede Danişmend Emir Karatekin türbesi ve çok sayıda tünel bulunmaktadır.
3-1-2- Çankırı-Taş Mescit- Hastane;
Aleaddin Keykubat’ın lalası Cemalettin Ferruh tarafından yaptırılan hastane Selçuklu döneminin en güzel mimari yapılarındandır.
3-1-3- Çankırı-Sultan Selim Cami;
Kanuni döneminde1558-1559 yılları arasında dönemin baş mimarı Mimar Sinan tarafından yapılan cami, gerek dönemin gerekse Sinan’ın özelliklerini göstermesi açısından son derece önemlidir.
3-1-4- Çankırı-Ulu Cami;
Osmanlı döneminin güzel örneklerinden kentin en büyük camisi, Kanuni Sultan Selim tarafından 1522-1558 Mimar Sadık’a yaptırılmıştır.
Zamanla bir depremle zarar gören cami, yapıldığı dönem özelliğinin çoğunu yitirse de halen kentin önemli simgelerinden biridir.
3-1-5- Çankırı- Buğday Pazarı Medresesi;
Kent merkezine yakın bir konumda yer alan medrese, 1700 yılında, Mustafa Hazım Efendi tarafından yaptırılmıştır.
Uzun yıllar kent ve çevresinde önemli bir bilim merkezi olan yapı, zamanla harap duruma düşmüştür. Daha sonra onarılarak bir süre yün ve inşaat malzeme deposu olarak kullanılsa da zamanla kent ve çevresinde bulunan ürünlerin- el sanatları, yöresel giysiler, tuz lambaları vb.- satıldığı ve sergilendiği bir merkeze dönüştürülmüştür.
Çankırı ve çevresinde yer alan diğer tarihi ve doğal yapılar; 1397 yılında, Candaroğlu, Kasım Bey tarafından yaptırılan, sonradan onarılarak tekrar kullanılır duruma gelen İmaret Cami, yapımı ve yaptıranı tam olarak bilinmeyen, 1609 tarihli kitabesi bulunan ve alçıdan mihrab ve minberinin süslemeleriyle dikkat çeken Ali Bey Cami, 1797 yılında, Tüfekçibaşı İsmail Ağa tarafından yaptırılan halen harap durumdaki Mirahor Cami, 1335 yılında, Selçuklu Sultanı Alaeddîn Keykubad Taşmescid- Şifâhâne olan sağlık merkezi, Selçuklular döneminde yapılan, halen yıkık durumdaki Eskipazar Kalesi, Çerkeş, Eskipazar ve Ilgaz ilçelerinde çeşitli kaya mezarları kentin önemli tarihi mekânlarıdır.
Ayrıca Çankırı ve çevresindeki doğal özelliği öne çıkan yerler; doğal, ormanlık alanda, serin suları, temiz havası ile Ilgaz Dağları, Başdut Köyü mağaraları ile şifalı sulara sahip Acısu, Bayramören, Hışıldayı ve Şerafettin İçmeleri, Çankırı kaplıcaları, Şıhlar Nezle Suyu, Ilısılık ve Kazancı maden suyu, Akkaya ve Bozan hamamları, Çavundur ve Kükürt Köyü kaynakları hem mesire yeri hem de sağlık açısından önemli yerlerdir.