Eylül 2025

Artuklu dönemi yapısı olan cami, kentin en eski ve büyük camisidir. Kitabesine 1200 yılında Artuklu hükümdarı Hüsamettin Yavlak Aslan tarafından inşasına başlanıp 1204’te kardeşi Artuk Aslan tarafından bitirilen cami, sarımtırak kesme taş ve tuğla ile yapılmıştır. Caminin mimarisi ile taş ve ahşap işçiliği son derece ilgi çekicidir.

İlçeye 5 km uzaklıktaki  Süryani köyü son yıllarda terk edilmiş gibidir.  Zaman zaman ziyaret edilen köyün taş evleri, konakları, 7. yy. Süryani Ortodoksların Mor Yuhannon Kilisesi, Protestan ve Katolik üç kilisesi ve 3 km uzaklıkta, 6.yy. Mor Abay Manastırı, 4 km uzaklıkta Mor Theodute adlı gezgin keşişin Mısır’dan getirdiği kutsal emanetlerin üzerine kurulduğu, baş ağrılarına

Süryani, Ermeni ve Keldanilere ait 6 kiliseden biri olan yapı, kent merkezinde, 10 taş sütun üzerine inşa edilen oldukça sade bir yapıdır. 420 yılında yapılan kilisenin farklı geometrik taşlarla süslenen mihrabı oldukça dikkat çekicidir. İlçededi diğer kiliseler 1650 onarılan Surp Kevork Ermeni Kilisesi de ( Dera Sor Kilisesi ) hem ibadet hem eğitim amaçlı iki

İlçe merkezinde “U” şeklindeki kilisenin mimarisi, yüksek tavanı ve mihrabı ile koro balkonu oldukça dikkat çekmektedir.

Derik’in batısında Derinsu Köyü’nde doğal yollarla oluşan mağarada bir de yeraltı gölü bulunduğu için Denizsu denilen derinliği bilinmeyen mağara, 15 m yüksekliğinde ve  2000 m2 genişliğindedir. 

Midyat’a 15 km uzaklıkta, en ilginç köylerden Kafro’da uzun yıllar Süryaniler yaşamıştır.  Ülke dışına çıkmak zorunda kalan Süryaniler yazın köylerine geldiğinde oldukça hareketlenen ilçe ve köyün dar sokaklardaki taş evler ve konaklarda kalırlar.

Mardin’den Midyat’a giderken yolda mola verilmesi gereken en önemli doğal yerlerden biri olan   Beyazsu Deresi, Nusaybin’e 20-25 km, Midyat’a 15-20km uzaklıktadır. Midyat’ın güneyindeki platodan beslenen dere, her mevsim ayrı güzellik sergilemektedir. Buz gibi  berrak suya sahip dere ve etrafındaki yeşil alan mutlaka görülmesi gereken bir güzelliktir.

Midyat’ın en hareketli yerlerinden bir Köşk Meydanı, kentin en önemli buluşma noktalarından biridir.  Gümüşçüler Çarşısı yakınındaki meydanın etrafı tarihi binalar, evler yanında çok sayıda restoranlar,  kafeler, yüzlerce ürünün satıldığı dükkanlarla çevrilidir. Kenti ziyarete gelenlerin mutlaka bir mola verdikleri meydan çok sayıda fotografa da yer almaktadır.

Tarihi İpek Yolu’na dayansa da son yıllarda onarımlarla ve artan turlarla hareketlenen kent gibi çarşı da geleneksel motiflerini yeni yeni ürünlerini sergilemektedir. Gümüşçüler ve Kuyumcular çarşısını gezmeden ve alışveriş yapmadan Midyat’tan dönmek olanaksız gibidir. Mimarisi, süslemeleri, işlemleriyle çarşı sadece bir alışveriş mekanından öte bir çeşit müze gibidir.

Midyat’ın tamamına yayılan kalori taşından yapılan taş ve Süryani evleri dar sokaklarda nefes almaya çalışmaktadır. Yüzlerce yıllık tarihiyle onarılarak günümüze taşınan evler, mimarileri ve süslemeleriyle dönemlerinin özelliklerini yansıtmaktadırlar. Bazıları turizm amaçlı otel, motel, restaurant cafe gibi mekanlara dönüşse de evlerin güzellikleri hala göz kamaştırmaktadır.