1-Nusaybin- Mor Evgin Manastırı;
Nusaybin’e 30 km, Girmeli’ye 7 km uzaklıkta, Turabdin Dağı yamacında, bir zamanlar pagan tapınağı olarak kullanılan mağaralardan oluşan Mor Evgin Manastırı, 4. yy.’da Mısırlı keşiş, Kızıldeniz’de inci dalgıcı, öldükten sonra aziz olan Mor Evgin tarafından kurulmuştur.
Denizden 900 m, ovadan 500 m yükseğe kurulan manastır, kentin en eski ve önemli Hıristiyanlık yapılarındandır.
Yanında azizlere ait mezarların bulunduğu manastırın çok sayıda inziva ve keşiş odası bulunmaktadır.
2-Nusaybin-Mor Yuhanna Kilisesi: Turabdin Dağı, kayalık alana kurulan kilise, Mor Evgin Manastırına 5 km uzaklıktaki kilise Hıristiyan dünyası için önemli bir merkezdi.
Bir çok yapıdan oluşan kilise sıklıkla ziyaret edilen dini yapılardan biriydi.
3-Nusaybin-Mor Yakup Manastırı;
İlçe merkezinde, Zeynel Abidin Cami yakınında, bir zamanlar Pers Mecusi tapınağı üzerine kurulan manastır, Pers komutanı mabede tanrılara kurbanlar sunmak için geldiğinde Mor Bar Şabo ve 11 öğrencisini şehit edince onların anısına 328 yılında kurulmuştur.
İçinde bir de türbesi olan manastırda 19. yy.’a kadar burada rahipler yaşamaktaydı.
330 yılında Mısır’da doğup, İskenderiye’de rahiplik yapmış, Mısır’dan deniz yoluyla Tarsus’a sonra Diyarbakır’a gelen Mor Yakup, Turabdin’deki Şiluh (Salıh) köyüne yerleşen Mor Yakup Mor Yakup MS 421’de ölünce aziz olmuştur.
Hastalara –engelli insanları, sakat ve topalları iyileştirmesi, bir haftalık bebeği konuşturması vb.-şifa verdiğine inanılan kilise, 309 yılında Nusaybin episkoposluğuna getirilen Mor Yakup’a adanmıştır.
Yapı, 8. yy’a kadar katedral ve vaftizhane olarak kullanılmış, bu tarihten sonra katedral yıkılınca vaftizhane de kiliseye dönüştürülmüştür.
İyi korunan kilisenin yüksek kabartmalı bezemeleri, dini motifleri taş ve ahşap işçiliği oldukça dikkat çekicidir. Ayrıca kilisenin etrafında tapınak döneminden kalan eski kemerlerin kalıntıları görülür.
Mor Yakup ve öğrencisi şair Mor Efrem, 326 yılında da ünlü Nusaybin Okulu’nu burada kurmuşlar. Dünyanın ilk üniversitelerinden biri kabul edilen okulda 800-1000 kadar öğrencinin yatılı olarak okuduğu bilinmektedir.
Nusaybin Okulu’nda teoloji, felsefe, mantık, edebiyat, geometri, astronomi, tıp ve hukuk dersleri verilmekteydi. 38 yıl boyunca bu okulda öğretmenlik yapan Mor Efrem, Süryani edebiyatının önemli bir şairi ve Süryani dilinin en büyük ustası kabul edilmektedir.
Birçok ilahi ve şiir yazmış olan Mor Efrem en eski Süryani ilahilerini bestelemiştir.
Mor Yakup ölünce yalnız kalan öğrencisi Mor Daniel’in yanına zamanla yüzlerce rahip katılmıştır. Manastırı büyütülerek 508-510 yıllarında, Başrahip Teofil başkanlığında Mor Yakup adına büyük bir kilise inşa edilmiştir.
Mezbah kapısında kilise yapımına yapılan bağışçıların adlarının asıldığı dikkat çeker. Manastırdaki kitabelerde 770-1364 yılları arasında bu manastırda ölen rahip, keşiş, patriklerin ve diğer din adamlarının listesi bulunmaktadır.
8.yy.’da Metropolitlik merkezi olan Mor Yakup Manastırı, 1364-1839 yıllarında da Turabdin bölgesinin Patriklik makamı olmuştur.
Birinci Dünya Savaşı’na kadar kullanılan manastır, 1965 yılında kadar sahipsiz kalmış, daha sonra rahipler atanmıştır.
Kentteki diğer dini yapılardan;
Bülbül Köyü’ndeki 3.yy.’da yapılan Mor Yakup-Mor Kuryakus Kilesesi, Günyurdu Köyü’nde tepeye kurulu, kayalığa yapılan Mor Babi Kilisesi, Günyurdu Köyü’nde tepede yer alan tarihi belli olmayan Patrik III. Yakup tarafından eklemeler yapılan Mor Aho Kilisesi, Günyurdu Köyü kuzeyinde bulunan en eski tarihli dini yapılardan Mor Şemun Kilisesi de kentte ziyaret edilmesi gereken Hıristiyanlık dönemine ait dini ve tarihi yapılardır.