Mersin’e 45- 50 km, Erdemli’ye 13 km uzaklıkta Sandal, Lamos (Lamas)-Limonlu, Çanakçı ve Arıklı köylerinin arasında 142 m uzunluğunda, 95 m eninde, 30 m -50 m derinliğindeki höyük, çevresi 413 m ile 12 bin m 2’lik büyük bir obruğun çevresinde kurulmuştur. İlk çağlardan beri kutsal kabul edilen, Toros Dağları’nda sıklıkla görülen karstik büyük obruklardan birinin çevresindeki antik kentte Hitit, Finike, Yunan, Roma ve Bizans dönemlerine ait çok sayıda kalıntı -nekropolis, lahitler, kabartmalı mezarlar, saraylar, tapınaklar, kuleler, sarnıçlar, caddeler vb.- bulunmaktadır.
Kanlıdivane adı, yerleşim yerinin zeminini oluşturan kayanın kırmızı renginden ya da Türkmen divan-toplanma sözcüğünden aldığı söylense de antik adı Kanytelis’den geldiği daha gerçekli bir varsayımdır.
Roma döneminde mezarlardaki çukurlara suçlular ile sakatların atılarak vahşi hayvanlara yem yapıldığı da söylenmektedir.
Olba Krallığı’nın dini merkezi antik kentte MÖ 2. yy. -MÖ 3. yy. ve MS 7. yy. arasında önemli bir yerleşim yeri idi.
Halen son derece güzel ve önemli antik kentte, Helenistik Kule; MÖ 3. yy. sonu MÖ 2. yy. başı dikdörtgen planlı, 3 odalı bir kulenin duvarlarında kabartma yazıtlar başta -Kral Tarkaris oğlu rahip kral Teukros yaptırmış ve Zeus Olbios’a adanmıştır vb. ile figürler dikkat çekmektedir.
İmparator 408-450 II. Theodosius’un Neapolis adını verdiği kentte Bizans zamanında dört kilisenin yapılması obruk ve çevresinin Hıristiyanlık Dönemi’nde önemli bir dini merkez haline geldiği anlaşılmaktadır.
12. yy. da bölge ile birlikte Ermeni Krallığı yönetimine girmesine karşın kent ve çevresinde bu döneme ait kalıntıya rastlanmamıştır.
Antik kent ve çevresinde 15. yy.’ dan günümüze Türkmenlerin bölgede varlık gösterdiği bilinmektedir.
Kabartmalar: Armaronzas ve Ailesinin Kabartması:
Obruğun güney duvarında MS 1. yy.’a ait 4 m genişlikte 22 m yükseklikteki bir nişte, yan yana ve ayakta üç kadın (ya da anne ve iki kızı) bir erkekten oluşan aile kabartması, yüksek bir kaidede bir kadın ve erkek kabartması görülmektedir.
Kabartmanın altındaki yazıt Hermias babası Armaronzas’ın, karısının ve çocuklarının heykellerini diktirdiğini bildirilmektedir. Ayrıca bu kabartmalara zarar verenin Zeus’a 1000 drahmi vermesi gerektiği de ifade edilmiştir.
Asker Kabartması: Obruğun kuzey cephesinde sağ elinde mızrak, sol elinde bir kılıç tutan “Trogomon” adlı asker kabartması görülür. Yazıtta bu anıtı askerin annesinin yaptırdığı belirtilmektedir.
Mezarlık- Nekropoller:
Kenti saran 4.5 hektar alanda 3 mezarlık bulunmaktadır. Mezarlıkta özellikle 3 tapınak mezar dikkat çekmektedir.
Merdivenlerle inilen obruğun 1 km güneybatısında kaya kütlesi üstünde mezarda yatanların kabartmaları (yas tutan kadın, sağ eliyle başının üzerinden geçen chimationunu kavraması (bir kolu karnında diğerinin dirseği ona dayalı, eli çenenin yanında, başa kadar çekilen chimationun kenarından tutan kadın tiplerine verilen genel bir kavram) MÖ 1. yy.- MS 1. yy.-.Çanakçı Kaya Mezarları, podyum üzerinde, girişi tonozlu, dört köşesinde korint plaster başlıklı, Roma tapınak mimarisi görülmektedir.
Aba’nın Mezarı; MS 2. yy.- 3. yy. Olba Kraliçesi Aba kendisi ve kocası Arios adına kentin en görkemli mezar anıtını (12x 4.22 m ölçülerinde 3.50 m yüksekliğinde ve yüksek podyumlu) yaptırdığı bilinmektedir.
Anıta eklenen yazıtta; “Ben Kalligonos ile Katraios’un kızı Aba, kocam Nikanor oğlu ve Arios torunu Arios’un ve çocuklarım Nikanor ile Arios’un varisleri olarak istiyorum ve emrediyorum ve vasiyet ediyorum ki Ariosu’un mezarına (ben) Aba dışında hiçbir kimse gömülmeyecektir. Aynı şekilde, benim ölümümden sonra da hiçbir kimse gömülmeyecektir. Buna aykırı davranan kişi Yeraltı Tanrıları’na karşı günah işlemiş olsun ve kendisi ve tüm soyu yok olsun; ayrıca efendimiz Caesar’ın hazinesine 10.000 denarius ve Augustusların şehrine 8.000 denarius ve Kanytelis yerleşmesi yerel yönetim birimine 2.500 denarius (ceza) ödesin. Yine vasiyet ediyorum ki benim ve kocamın verdiğimiz bu emirler ve yaptığımız bu düzenlemeler sonsuza kadar geçerli olsun ve kimse (bu yazıtı ?) kazımasın ve kazıyan kimse cezaya çarptırılsın.” yazmaktadır.
Eşsiz dış mimarisi tasarımı, önünde üç sütun görülen, içine dar bir kapı ve alçak bir bella ile girilen Üç Ayak Mezar Anıtı.
Kiliseler: Bizans İmparatoru II. Theodosius burada kutsal bir Hıristiyanlık merkezi (Suriye Erken Hıristiyanlık) kurmak istemiştir. Bu amaçla kente Bizans Dönemi kilise özelliklerini taşıyan kliseler yaptırmıştır.
Kiliselerden birinin sadece apsisi, diğer 5 kilisenin ve bir şapelin kalıntıları da kentte halen görülmektedir. Bu kalıntılardan ören yerinin varlıklı bir yerleşim yeri olduğuna kuşku yoktur.
Kanlıdivane’den geriye kalabilen 15 zeytin atölyesi, setenler ( zeytini çekirdeğinden ayıran taş), pres yatakları, vida ağırlıkları, pres taşları, kırma tekneleri ve taşları galerileri, bezemeli sütun başlıkları 5. yy. sonu 6. yy. Kilikia ve İsauria Bölgesi’nin önemli yapıları içinde yer almaktadır.