Şanlıurfa Aziz Petrus ve Aziz Paulus (Reji )Kilisesi;
İİl merkezi, Ellisekiz Meydanı’nın kuzeydoğusundaki kilise, 6. yy.’da yapılan bir başka kilise üzerine İsa’nın iki havarisi Aziz Petrus ve Aziz Paulus anısına 1861 yılında yeniden inşa edilmiştir.
Planı bazilikal olan kilise, yerel taşlarla, dönem kilise mimari ve süsleme özelliklerini göstermektedir.
Kentin Fransız işgali sırasında kiliseye Fransızca tekel anlamında Regie (Reji) denilmesinden dolayı yapı Reji Kilisesi olarak da adlandırılmaktadır.
Kilise, 1924 yılında Urfalı Süryanilerin Halep’e (Suriye) göçlerine kadar kullanılmıştır.
Daha sonra bir dönem Tekel idaresi ve üzüm deposu olarak kullanılan kiliseden çıkarılan mezar taşları Urfa Müzesi’nde sergilenmektedir.
Zamanla harap duruma düşen kilise onarılmış ve 2002 yılında sosyal etkinlikler için kullanılmak üzere Vali Kemalettin Gazezoğlu Kültür Merkezi olarak hizmete açılmıştır.
Şanlıurfa Fırfırlı Cami- On İki Havari (Aziz Havariler) Kilisesi;
Şanlıurfa merkezi, Eyyübiye İlçesi, Balıklıgöl’ün 400 m kuzeyinde, Yeniyol üzerinde bulunan Ermeni Protestan Kilisesi’nin ilk ne zaman yapıldığı tam bilinmemektedir.
1092 yılında Hıristiyanlık için kutsal sayılan Van’daki Varak Manastırı haçı bu kiliseye takılarak yapının manevi değeri arttırılmıştır.
Kesme taştan yapılan kiliseye üzerinde çan kulesi bulunan batı cephesindeki sivri kemerli pembe mermer kapıdan girilmektedir.
Ana apsisin iki yanında papaz hücreleri bulunmaktadır.
Bazilikal planlı yapının içinde farklı şekil ve yükseklikteki üç nefi birbirlerinden sivri kemerler ayırmaktadır. Kilise, orta nefin üzerindeki 24, güney-kuzey cephelerindeki 16 pencere ile aydınlatılmaktadır.
Kilisenin sütunları, bezemeleri, süslemeleri ile geneli ve özellikle batı cephesi ve köşe kulelerindeki dantel gibi işlenen taş işçiliği görülmeye değer niteliktedir.
Kilise, 1956 yılında minber, minber, balkon vb. çeşitli eklemelerle camiye çevrilmiştir.
Yapı, üzerindeki rüzgargülüne benzeyen figürler nedeniyle Fırfırlı Kilise (Cami) olarak da adlandırılmaktadır.
Şanlıurfa Selahaddin Eyyubi Cami-Aziz Johannes Prodromos Addai Kilisesi;
İl merkezi, Yeniyol Caddesi üzerindeki kilise büyüklüğünden dolayı bir dönem katedral olarak da adlandırılmıştır.
Aziz Johannes Prodromos Addai Kilisesi, 457 yılında Piskopos Nona’nın yaptırdığı Vaftizci Yahya Kilisesi’nin üzerine 19. yy.’da inşa edilmiştir.
Yapımında yöresel taşların kullanıldığı kiliseye batı cephesinden girilmektedir.
Kiliseye 19. yy. özelliklerine göre eklemeler yapılsa da bina ilk inşa edildiği dönem kilise mimari özelliklerini de göstermektedir.
İçi oldukça geniş pencerelerle aydınlatılan kilisenin taş işçiliği, birbirlerine dolanan ejder kabartması, sütunlarıyla son derece dikkat çekici bir yapıdır.
1924 yılından sonra cemaati azalan kilise zamanla harap duruma düşmüştür.
Kilise, 1993 yılında onarılıp mihrap, minber vb. eklenerek camiye çevrilmiştir.
Şanlıurfa Germuş Kilisesi;
Şanlıurfa’nın merkez ilçesi Haliliye’de, Göbeklitepe yakınında, Harran’a sadece 10 km uzaklıkta, Germuş Dağı’nın eteklerindeki Germuş Kilisesi, 19. yy.’da inşa edilmiş bir Ermeni kilisesidir.
Yerel taşlarla iki katlı olarak yapılan kilise, geniş bir alanda yakınındaki toplantı meydanı, akarsu ile birlikte yan yana durmaktadır.
Kilise mimari, süsleme ve özellikle taş işçiliği bakımından dönem özelliklerini yansıtmaktadır.
1881’de Hagop Ardvisyan tarafından restore edilen kilisenin üç sivri kemerli cephesi bulunmaktadır.
Zamanla harap duruma düşen kilise onarılarak ziyarete açılmıştır.