Şanlıurfa Halil Rahman-Mevlid-i Halil Cami (Döşeme Cami), Mağarası ve Havuzu-Ayn Zeliha- Balıklı Göl, Rızvaniye Cami ve Hz. Eyyüb Peygamber Sabır Makamı ;
İl merkezinde bulunan ve kutlu doğum denilen “Mevlid” sözcüğünü de içine alan Halil Rahman-Mevlid-i Halil Cami (Döşeme Cami) cami binası beş farklı dine hizmet etmiştir.
İlk olarak Seleukoslar Dönemi’nde bir tapınak iken kente göçen Yahudiler zamanında havraya dönüştürülmüştür. Daha sonra Hıristiyanlıkla beraber 150 yılında kiliseye çevrilen yapı, 504 yılında Hz. İsa’nın annesi Hz. Meryem’e adanmış ve Urfa Ayasofyası olarak anılmıştır.
Bina, (821-822) Abbasi Halifesi Me’mun döneminde camiye dönüştürülmüştür. Melik Eşref tarafından da 1211-1212 yılında onarılan caminin yanına medrese odaları, hazire ve türbe eklenmiştir.
500 m2’lik alanı olan cami, kentin ve bölgenin en büyük ibadet merkezidir.
Dikdörtgen planlı caminin mimarisi, süslemesi vb. özellikleri Selçuklu tarzını yansıtmaktadır.
2 minareli, biri büyük, 35 küçük kubbe ile örtülü caminin yanında 17. yy.’a ait bir de havuz bulunmaktadır.
15. yy. Kanuni Sultan Süleyman döneminde 1523 yılında Muhammed Salih Paşa tarafından onarılan camiden 1810 yılında Evliya Çelebi, İbrahim Halil Tekkesi diye bahsetmektedir.
1816,1852, 1855 ve 1857 yıllarında farklı kişilerce onarılan cami, en son 1951 yılında restore edilmiştir.
Caminin içinde, Hz. İbrahim’in doğduğu mağaraya giden bir kapı bulunmaktadır. Halil Rahman-Mağarasının içinde, Hz.İbrahim’in doğumunu simgeleyen bir beşik ve bir kuyu görülmektedir. Mağaradan çıkan suyun zemzemden sonra en şifalı su olduğuna inanılmaktadır.
Halil-ür Rahman Gölü’nün hemen güneyindeki Ayn-i Zeliha -Zeliha Kaynağı adındaki havuz bir kanalla 150 m2’lik Halil-Ür Rahman Gölü -Balıklıgöl’e bağlanmaktadır.
İçinde sazan balıkları olan Balıklıgöl’ün derinliği 150 m, genişliği 30 m’dir.
Çeşitli efsanelere- Nemrud adlı kötü bir kral Hz. İbrâhim’i yakmak için çok sayıda odunla ateş hazırlatır, ancak aniden ateş göle, odunlar balıklara dönüşür- konu olan göl ve çevresi ziyaretçilerin oldukça ilgisini çekmektedir.
Kutsal sayılan havuzdaki balıklara sadece yem atan ziyaretçiler için etrafta çok sayıda tesis- lokanta, hotel, çay bahçeleri, alışveriş merkezleri vb.– bulunmaktadır.
Rızvaniye Cami ;
Balıklıgöl kenarındaki Aziz Thomas Kilisesi, Rakka Valisi Rıdvan Ahmet Paşa tarafından 1736 yılında camiye çevrilmiştir.
Camiye çevrilen yapının içine mihrap, harim (ana ibadet mekânı) kısmı eklenmiştir. Harimin kündekari tekniğiyle yapılan ahşap, iki renkli, zengin bitkisel ve geometrik desenlerle süslü kapısı görülmeye değer niteliktedir.
Üç kubbeli caminin doğusunda tek şerefeli bir minare ve avlunun kuzeyinde de bir medrese bulunmaktadır.
Hz. Eyyüb Peygamber Sabır Makamı;
İl merkezi, Eyyübiye İlçesi, Eyyüp Peygamber Caddesi’nde yer alan makam ve cami, kentte en çok ziyaret edilen yerlerin başında gelmektedir.
Hayatı sıkıntılarla geçen ve cüzzama yakalanan Hz. Eyyüp, münzevi bir hayatı seçerek eşi Rahime Hatun ile kendisini bir mağaraya kapatır.
Dua yoluyla hastalığına katlanan Eyüp, çektiği acılara sabırla katlandığı için İnsanlara sabrı öğreten Peygamber olarak anılmaktadır.
Şu an Hz. Eyyüp’ün makamı olarak anılan yere Bizans döneminde 460 yılında Piskopos Nona tarafından fil ve gut hastalıklarını iyileştirdiği düşünülen suyun etrafına bir kuyu, hastane ve hamam yaptırmıştır. Şifacı Azizler Cosmas ve Damian’ın manastırdaki kuyunun şifalı sularıyla hastalar tedavi ettiği bilinmektedir.
Müslümanlık döneminde de Hz. Eyyüp sabırla ve bu kuyunun suyuyla iyileşir. Hz. Eyyüp’ün sabrını takdir eden Cenab-ı Hakk’, onu peygamberlikle görevlendirir. Hz. Eyyüp ve ailesini maddi ve manevi bakımdan çok zenginleştirir. O’na birçok evlat verir, malını, mülkünü bereketlenir. Ona bir çok köy ve verimli topraklar verir. Böylece Hz. Eyyüp oldukça varlıklı bir insan olur. Veren de Allah, alan da Allah sözü yayılır.
Urfa’da ölen Hz. Eyyüp’ün mezarının yerinden tam emin olunmasa da Suriye’de olduğu söylenir.
Daha sonra insanlar tarafından kutsal sayılan yer, Hz. Eyyüb Makamı olarak adlandırılır ve yanına bir cami yapılır. Makam ve Cami’yi her yıl binlerce insan ziyaret etmektedir.